Çukurova Marka Patent Kalite Yönetim ve Danışmanlık firması olarak bugün ki yazımızda sizlere son dönemlerde özellikle verimliliğini arttırmak isteyen şirketler tarafından üzerinde sık sık konuşulmaya başlayan, aynı zaman da günden güne gelişen doğru kaynak tüketimi gibi temel işletme yönetimi başlıklarından birinin alt konularından olan "just in time" kavramı hakkında bilgi vermeye çalışacağız. Keyifli ve bilgilendirici bir yazı olması dileğiyle...

Yani Çukurova Marka Patent Kalite Yönetim ve Danışmanlık firması olarak bugün ki yazımızda artan rekabet şartlarında maliyetleri minimize edebilmek konusunda üreticilere büyük bir kolaylık sağlayan “Tam Zamanında Üretim (Just In Time)” yöntemi hakkında kısa bilgilendirme yapacağız.

Tam Zamanında Üretim (TZÜ) yada tüm dünyada bilinen adıyla “JUST IN TIME” terimi, Japon TOYOTA firmasının düzgün üretim akışı sağlamak amacıyla geliştirdiği yaklaşıma verilen addır. Bu yaklaşımda amaç, ürün ya da süreçte sürekli iyileştirmeler yapma çabasının yerleştirilmesidir. Özellikle stok düzeylerinin azaltılması Japonlar için sürekli bir amaç olarak benimsenmiştir. Japon yöneticiler stoklarını kayalarla dolu bir göldeki suya benzetirler. Suyun kayaları sakladığı gibi, stoklar da işletmedeki sorunları gizlerler. Stoklar sistemli olarak azaltıldığında, esas problemler su yüzüne çıkmaya başlar ve böylece sorunun çözülmesi olanaklı olur.

TZÜ için yada dünyada JIT olarak kısaltılmış olan JUST IN TIME sisteminin uygulanabilirliği için gerekli alt sistemler aşağıda belirtilmiştir...

– Hücresel Üretim Sistemi

– Hazırlık Ve Tip Değiştirme Sürelerinin En Az (1 Dakikadan Az) İndirilmesi

– Hatasız Üretim İçin Toplam Kalite Yönetimi Uygulaması (Kaızen [Sürekli Geliştirme] Felsefesinin Yerleştirilmesi)

– Küçük İmalat Partileri ile Üretim (İdeal değer = 1)

– Tam Zamanında Satınalma Sistemi

– Kanban Sistem

JIT yada TZÜ, diğer üretim sistemlerinden farklı olarak itme sistemiyle değil çekme sistemiyle çalışır. Bir sonraki iş istasyonu, kendisinden önceki iş istasyonunda, gereksinimlerini ister; yâni çeker. Bu şekilde sondan başa doğru bir bilgi akışı baştan sona doğru ise bir malzeme akışı vardır. Bu sayede en sondaki, istasyonun siparişten haberdar olması yeterlidir. Bu üretim plânlama, faaliyetlerinde büyük kolaylık sağlamaktadır. Bilgi akışını Japonların kanban adını verdikleri kartlar sağlar. Günümüzde kanban sistemi bilgisayarlaştırılmış ve etkinliği arttırılmıştır.

TZÜ yada JIT Temel Amaçları

Temelde iki amacı vardır...

Stoğu sıfırlamak ve israfı önlemek.

 Üretim süreci beş ana bölümden oluşur: İşlem, muayene, taşıma, stok ve bekleme/gecikme. TZÜ sisteminin temelini oluşturan Toyota’nın üretim felsefesinde ise ürüne değer katmayan her üretim bileşeni israftır. Bu nedenle muayene, taşıma, stok ve bekleme konularında iyileştirmeler yapılmalıdır.

Muayenelerde otomasyona gidilmesi, taşımanın tesisin yeniden tasarlanmasıyla en azlanması ve üretim akışının düzgünleştirilip dengelenmesiyle beklemelerin önlenmesi üretim sürecindeki israfı en küçükler. TZÜ’in anlamı gerektiği zaman gerektiği kadar üretmektir. Bu sistemin temel özelliği talep çekişli (demand pull system) bir stok sistemi olması ve tampon stokla çalışma ilkesinin bırakılmasıdır. İlk kez Toyota Motor Fabrikası Başkanı Tanchi Ohno tarafından 1940 yıllarında geliştirilip uygulamaya konan TZÜ yaklaşımı, Japonların savaş sonrası içinde bulundukları ekonomik koşulların bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. İkinci Dünya Savaşı sonrası, zaten kısıtlı olan kaynaklara iş gücü ve sermaye kaynaklarının da yetersizliği eklenince Japonya, ekonomik varlığını sürdürebilmek için kısıtlı olan kaynakları, olabilen en düşük maliyetle kullanmayı öğrenmek zorunda kalmıştır. TZÜ felsefesinin çıkmasında bu tür bir gereksinim yer almaktadır

TZÜ salt belirli bir tekniğe değil daha çok bir üretim felsefesine verilen addır denebilir. Doğru malzemenin doğru miktarda, doğru zamanda ve kalitede alınıp, yine doğru zamanda ve kalitede üretim yapılması ve böylece israfların engellenmesi olarak tanımlanabilir.

JIT Ya da TZÜ’in Firmaya Sağladığı Yararlar

– Düşük stoklar

– Yüksek esneklik

– Kısa hazırlık (setup) süreleri

– Kısa imalat (lead) süreleri

– Kısa taşıma süreleri

– Kısa arızî duruşlar

– Yüksek verimlilik

– Daha az alan gereksinimi

– Yüksek kalite

– Düşük maliyet

JIT Prensipleri Nelerdir?

TOPLAM KALİTE KONTROL: JIT üretim sisteminin odak noktası kalitedir. Üretimin hiçbir aşamasında kalitesizliğe izin verilmez. Bir kalite problemi ile karşılaşıldığında problemin ortadan kaldırabilmesi için gerekli çalışmalar anında yapılır, eğer üretimin durdurulması gerekiyorsa üretim durması bile göze alınmaktadır. Toplam Kalite Kontrolün uygulanabilmesi adına her çalışan kendi yaptığı işin kalitesinden sorumludur. Ham madde ya da ekipman satın alınacağı zaman kalite problemleri ile karşılaşılmaması adına tedarikçiler ile önceden anlaşmalar yapılır. Üretim hattındaki hataları öngörebilmek için fabrikalarda genellikle Jidoka sistemleri kullanılır.

ÇEKME SİSTEMİ: Müşterinin istediği ürünü,istediği zamanda ve miktarda üreten sisteme “çekme sistemi” denir. Bu sistemde proseste gerçekleştirilen tüm operasyonlar müşteri talebine göre gerçekleştirilir, bu durum stok oluşmasını engeller. Stok tam zamanında üretim sisteminde israf olarak nitelendirilmektedir. Bu israfın ortadan kaldırılabilmesi için çekme sisteminin kullanılması gerekmektedir.

ÜRETİM PROSESİNİN ESNEKLİĞİ: Prosesin ürün çeşidine göre hatlarda yapılacak olan değişikliğe sistemin uyum yeteneğinin yüksek olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra çalışanların kalifiye elemanlar olması prosesin uyum yeteneğini arttıracaktır. Proses esnekliği yüksek olursa operasyonel kontrol artar, iş gücü ihtiyacı azalır ve tezgah kullanımı artar.

Tam zamanında üretim sisteminde kullanılan bazı teknikler;

-5S

-Kaizen

-Poka-Yoke

-Jidoka

-Smed

-Toplam Üretken Bakım

-Kanban

Konuyu özetlemek amacıyerim sözlerimizi şu şekilde toparlayalım...

Bir çok kaynakta stoksuz üretim ya da sıfır envanter gibi kısa tanımlarla ifade edilen tam zamanında üretim daha genel bir ifade ile ” minimum kaynak kullanımı ile minimum zamanda, müşteri taleplerine en doğru şekilde cevap verecek, israflardan arındırılmış, üretim prosesinin esnek bir şekilde kullanılması ile potansiyelleri en yüksek düzeye çıkarmayı ve sıfır stoku hedefleyen” üretim şeklidir.

Üretimin duayenleri olarak nitelendirdiğim Japon’lar tarafından geliştirilen bu üretim felsefesi Toyota üretim sisteminin bir parçasıdır . 1973 yılında yaşanan petrol krizinde düşen karlılık düzeylerini yeniden yükseltebilmek için ortaya çıkarılan bu üretim felsefesi gittikçe zorlaşan rekabet şartlarında üreticilere büyük avantajlar sağlamaktadır.

Tam zamanında üretim sisteminin temel amaçları maliyetleri azaltmak ve kaliteyi arttırmaktır. Bunların yanı sıra üretim hızının arttırılması da amaçlanmaktadır.

Tam zamanında üretim felsefesinde tüm departmanların etkin rol oynaması gerekmektedir. Eğer JIT gereklilikleri doğru olarak yerine getirilebilirse proses verimliliği ve karlılık düzeyi artacaktır.

Tam zamanında üretim sistemini kullanan bazı firmalar, Toyota, Mercedes, Korteks, Harley Davidson ve Ford motor gibi firmalar olup bu örnekler çoğaltılabilir.

   Çukurova Marka Patent Kalite Yönetim ve Danışmanlık firması olarak bu zamana dek yayınladığımız tüm yazılarımızda olduğu gibi bugün ki yazımızda da sizleri rakiplerinizin önüne geçirecek güncel teknik ve kavramların tarafınızdan bilinmesi ve uygulanması ve dünyadaki son verimlilik tekniklerinin tarafınızdan bilinmesi amacıyla bilgilendirmeye çalıştık. Bugün ki güncel konumuz "JUS IN TIME" kavramıydı. Çukurova Marka Patent Kalite Yönetim ve Danışmanlık firması olarak 13 yıldan bu yana alanında uzman kadromuz ile birlikte sizlere sunduğumuz birçok hizmetimizin yanı sıra bünyemizde çalışan, alanlarında uzman iki endüstri mühendisimiz ile birlikte, şirketinizi iyileştirmeye yönelik tüm sorularınızı yanıtlamak ve diğer birçok konuda size yardımcı olmaktan memnuniyet duyarız. Eğer bu sorularınıza yanıt almak istiyorsanız; isterseniz telefonlarımızdan, web sitemizden, tarafımıza e mail atarak ulaşabileceğiniz gibi , dilerseniz ofislerimizi ziyaret ederek bize ulaşabilirsiniz. Sizinle tanışmaktan ve dilediğiniz konuda yardımcı olmaktan, neredeyse 10000’i aşan müşteri portföyümüze sizleri de eklemekten memnuniyet duyarız.

YAREN GÜNDOĞDU

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

INTORN INDUSTRIAL ENGINEER