Dinlenmek her çalışanın, daha doğrusu her insanın hakkıdır. Çalışma hayatındaki herkesin, başta bedensel ve psikolojik sağlığının korunması,
motivasyonlarının artırılması ve buna bağlı olarak hem işçi hem de işveren açısından sağlıklı ve mutlu bir çalışma ortamının sağlanması için izin kullanılması gerekir. Ülkemizde izin hakkı İş Kanunundan öte, Anayasa ile güvence altına alınmıştır. Personelin hak ettiği izin türleri aşağıda listelenmiştir.
1-YILLIK İZİN:

İşyerinde işe başladığı günden itibaren deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Yıllık
ücretli izin hakkından vazgeçilemez. İşçinin izin süresi, iznini hak ettiği tarihteki hizmet süresine ve 4857 sayılı Kanunun 55 inci maddesine göre belirlenir.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden, az olamaz.

İşveren; çalıştırdığı işçilerin izin durumlarını gösteren Yönetmeliğe ekli yıllık izin kayıt belgesini tutmak zorundadır.
İşveren, her işçinin yıllık izin durumunu aynı esaslara göre düzenleyeceği izin defteri ile takip edebilir.

İzin belgesi

Yıllık ücretli iznin bir diğer koşulu ise iznin belgelendirilmesidir. Kullanılan izne dair detayların bulunduğu belge İş Kanununda zorunlu kılınmış olup, herhangi bir şekle tabi değildir. Bu belge işçi ve işveren ya da işveren vekili tarafından onaylanıp, çalışan özlük dosyasına eklenmelidir. Bu belgeler 10 yıl süreyle işçinin özlük dosyasında saklanmalıdır.

2‐HAFTA TATİLİ İZNİ:

4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.

3‐EVLENME‐ BABALIK VE ÖLÜM İZNİ:
İşçiye; evlenmesi, evlat edinmesi, ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilmesi, yani ücretten izin nedeniyle herhangi bir kesinti yapılmadan izin verilmesi gerekir. İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli yani ücretten izin nedeniyle herhangi bir kesinti yapılmadan izin verilmesi gerekir.

4‐ASKERLİK İZNİ:

“Herhangi bir askeri ve kanuni görev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu görevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk yere o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan
şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret
tutarında tazminat öder.”
Bu madde ile işverenlere askerden dönen ve eski işinde çalışmak isteyen işçiyi işe alma konusunda zorunluluk getirilmiştir. 1475 sayılı eski kanundan farkı ise işe girmek isteyen işçinin işe alınmaması halinde tazminat ödemesidir.

5‐DOĞUM İZNİ:

İş Kanunu’nun 74. maddesine göre; “Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.

•  Yukarıdaki kanundan da anlaşılacağı gibi çalışan annelerin doğumdan önce 8 hafta izin kullanma hakları vardır.
• Kadın işçilerin hamilelik boyunca rutin kontrolleri için ise ücretli izin alma hakları vardır.
•  İş Kanunu'nun 74. maddesinde de belirtildiği gibi çoğul gebeliklerde doğum öncesi izni normal gebeliklerden 2 hafta fazladır.
• Kadın işçiye,analık izninin bitiminden itibaren isteği hâlinde altı aya kadar ücretsiz izin verilir.
• Analık izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir.
• Bir yaşından küçük çocuğunu emzirmesi için günde toplam bir buçuk saat olan süt izni verilir.
•  Ücretsiz izinden yararlanan kadın işçiye, bir yaşından küçük çocuğunu emzirmesi için günde toplam bir buçuk saat olan süt izni uygulanmaz.

6‐YENİ İŞ ARAMA İZNİ:

Süresi belirsiz iş sözleşmesinin feshi halinde, ihbar süreleri içerisinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır. İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücreti işçiye öder. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırırsa, işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.

SERAP ARSLAN
MUHASEBE DEPARTMAN SORUMLUSU